μοιραστείτε στο

facebook twitter email

top

Story of Adhocracy

Η adhocracy, ως ιδέα, δεν είναι κάτι καινούργιο. Το 1968, ο Warren Bennis εισήγαγε τη λέξη adhocracy στο βιβλίο του, The Temporary Society (Η προσωρινή κοινωνία), αλλά ο όρος έγινε πολύ πιο δημοφιλής το 1970 χάρη στον Alvin Toffler και το διεθνές μπεστ-σέλλερ του, Future Shock (Το σοκ του μέλλοντος, Κάκτος 1994). Η ιδέα, που υιοθετήθηκε συχνά στο πεδίο των επιχειρήσεων, το 1972 γίνεται γνωστή με τον όρο adhocism στο πλαίσιο της αρχιτεκτονικής και του design, όταν ο Charles Jencks και ο Nathan Silver δημοσιεύουν ένα βιβλίο τους με αυτό τον τίτλο (Adhocism: The Case for Improvisation), όπου ο Τζενκς γράφει: «Adhocism είναι η τέχνη του να ζεις και να κάνεις πράγματα ad-hoc – να αντιμετωπίζεις αμέσως τα προβλήματα, χρησιμοποιώντας τα υπάρχοντα υλικά, αντί να περιμένεις την κατάλληλη στιγμή ή την “ορθή” προσέγγιση». Μερικά χρόνια αργότερα, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ο Robert Waterman Jr. αναφέρει για πρώτη φορά τον όρο adhocracy, δίνοντάς του την εξής ερμηνεία: «Οποιαδήποτε μορφή οργάνωσης διατέμνει τα τυπικά γραφειοκρατικά πλέγματα για να εντοπίσει ευκαιρίες, να επιλύσει προβλήματα και να επιτύχει αποτελέσματα». Έκτοτε, η οικονομική ανάπτυξη των δεκαετιών του 1990 και του 2000 έθεσε εκτός της καθημερινής ροής εργασιών και ρουτίνας την ιδέα μιας ad-hoc προσέγγισης, τουλάχιστον στο Δυτικό κόσμο.

Από το 2008, μετά την εκδήλωση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, οι αγώνες διεκδίκησης δικαιωμάτων και οι εξεγέρσεις σε διάφορες πόλεις ανά τον κόσμο έδειξαν ότι η αίσθηση συλλογικότητας είχε εκ νέου ανακαλυφθεί και ότι ο δημόσιος χώρος ήταν το μέρος όπου συνέβαινε αυτό. Σε συνδυασμό με την ταχεία ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών την ίδια χρονική περίοδο, η εξάπλωση των κοινωνικών δικτύων, τα smartphones και η ευκολία πρόσβασης στο Ίντερνετ επέτρεψαν τη δημιουργία δικτύων που συνεργάζονταν ακόμα κι αν τα μέλη τους βρίσκονταν σε πολύ απομακρυσμένες μεταξύ τους τοποθεσίες. Σκοπός τους ήταν να δώσουν απαντήσεις σε εκείνη την δυσάρεστη και άδικη κατάσταση, κάτι που εύκολα μετασχηματίστηκε σε μια γρήγορη απάντηση στο πεδίο της αρχιτεκτονικής και του design, βασισμένη πάνω απ’ όλα σε μια τεχνο-αισιόδοξη προσέγγιση, χωρίς να υπάρχει από πίσω κάποια ουσιαστική σκέψη ή προβληματισμός πάνω στα οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ 2012

Η επίδραση του Ίντερνετ στη δυναμική και την οργάνωση των παραγωγικών μοντέλων και η ταχεία ανάδυση τεχνολογιών όπως η τρισδιάστατη εκτύπωση και η ψηφιακή κατασκευή αποτέλεσαν το επίκεντρο του περίφημου άρθρου με τίτλο The Third Industrial Revolution (Η Τρίτη Βιομηχανική Επανάσταση) που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό The Economist τον Απρίλιο του 2012. Η ουσία εκείνου του άρθρου μπορεί να συνοψιστεί στα εξής αποσπάσματα: «Οι πρώτες δύο βιομηχανικές επαναστάσεις έκαναν τους ανθρώπους πλουσιότερους και πιο αστικοποιημένους. Τώρα είναι στα σκαριά μια τρίτη επανάσταση. Η βιομηχανική παραγωγή περνάει σε ψηφιακό επίπεδο. […] Όπως όλες οι επαναστάσεις, έτσι κι αυτή θα φέρει αποδιοργάνωση. Οι περισσότερες δουλειές δεν θα εκτελούνται πλέον στο δάπεδο του εργοστασίου, αλλά στα παρακείμενα γραφεία, τα οποία θα είναι γεμάτα από σχεδιαστές, μηχανικούς, ειδικούς της πληροφορικής και των logistics, προσωπικό μάρκετινγκ και άλλους επαγγελματίες.» Αυτή ήταν και η βασική αφετηρία της έκθεσης Adhocracy, που επιμελήθηκε ο Joseph Grima για την 1η Μπιενάλε Design της Κωνσταντινούπολης το 2012, όπου είχε συνεπιμελητές τον Elian Stefa, την Pelin Tan και την Ethel Baraona Pohl.

Το σύνθημα του Τζόζεφ Γκρίμα «Αυτή είναι μια έκθεση για τους ανθρώπους που κάνουν πράγματα» εκπροσωπήθηκε σαφώς με μια επιλογή έργων που σχετίζονται με την ιδέα ότι οι άνθρωποι πρέπει να βρουν νέους τρόπους να «κάνουν πράγματα», με τη χρήση των νέων τεχνολογιών, των δικτύων επικοινωνίας, των ψηφιακών εργαλείων, της παραγωγής DIY και πολλών άλλων· γίνεται επίσης αξιολόγηση των επιπτώσεών τους στο δημόσιο χώρο και στην πόλη. Η αναδυόμενη ριζοσπαστικότητα των κοινωνικών κινημάτων άρχισε να έχει συνέπειες στο πολιτικό και το οικονομικό επίπεδο· έτσι, μια σειρά έργων της έκθεσης ανέλυσε, ερεύνησε και πρότεινε διαφορετικούς τρόπους εμπλοκής σε αυτό το διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, μέσα από τις πρακτικές του design και της αρχιτεκτονικής. Για αυτή την πρώτη έκθεση, ο Γκρίμα έγραψε: «Η Adhocracy υποστηρίζει ότι η μέγιστη έκφραση του design σήμερα δεν είναι το κλειστό αντικείμενο, αλλά η διαδικασία – η ενεργοποίηση ανοιχτών συστημάτων, εργαλείων που διαμορφώνουν την κοινωνία επιτρέποντας την αυτο-οργάνωση, πλατφόρμες συνεργασίας που μόνο εν μέρει συμμορφώνονται στο καπιταλιστικό μοντέλο ανταγωνισμού και ενισχυμένα δίκτυα παραγωγής». Αυτή η προσέγγιση εκπροσωπήθηκε με μια ευρεία επιλογή έργων, από nano-drones μέχρι χειροποίητη πολεοδομία· ο επισκέπτης είχε την ευκαιρία να μάθει για τρισδιάστατα εκτυπωμένο φαγητό, διεργασίες πληθοχρηματοδότησης για αστικό σχεδιασμό, αυτο-οργανωμένες κοινωνίες που ανασχεδιάζουν την τοπική οικονομία τους, καθώς και για έργα ανοιχτού κώδικα βασισμένα στην ιδέα της κοινωνίας της γνώσης, μεταξύ άλλων.

ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ και ΛΟΝΔΙΝΟ 2013

Το 2013 η έκθεση προσκλήθηκε στη Νέα Υόρκη και παρουσιάστηκε στο Studio 231, στο New Museum. Ένα από τα επιχειρήματα αυτής της νέας παρουσίασης ήταν η αντιμετώπιση της ιδέας του design ως εργαλείου κριτικής. Για να επιτευχθεί αυτό, έγινε μια μικρή επιλογή από τα αρχικά έργα, τα οποία συνδυάστηκαν με νέες προσθήκες, όπως το τρισδιάστατα εκτυπωμένο περίστροφο της Defense Distributed, The Liberator, ή η εφαρμογή του Josh Begley, Metadata+, ένα app για τηλέφωνα iPhone που μετατρέπει κάθε αναφορά στις ειδήσεις για πλήγμα από drone των ΗΠΑ σε εισερχόμενη ειδοποίηση στο κινητό σας.
Ακολούθησε μια μικρή παρουσίαση της έκθεσης στο Λονδίνο, στην γκαλερί LimeWharf. Και στις δύο περιπτώσεις, το εισαγωγικό συμμετέχον έργο Open Structures είχε προσαρμοστεί για το σχεδιασμό αρθρωτών τραπεζιών για τις ανάγκες της έκθεσης.

ΑΘΗΝΑ

Από την ίδια τη φύση της, η Adhocracy είναι ένα έργο εν εξελίξει, που απαντά σε συγκεκριμένα συμφραζόμενα· το γεγονός αυτό υπήρξε ένα ζήτημα που λήφθηκε σοβαρά υπόψη για την τελική επιλογή των έργων που εκτέθηκαν.

Σε πρώτη φάση, η έρευνα ανέδειξε ανθρώπους που κάνουν πράγματα, ενώ τώρα το επίκεντρο είναι στο πώς οι άνθρωποι μετακινούνται από την κατασκευή πραγμάτων στη δημιουργία των κοινών. Η τρέχουσα περιφερειακή δυναμική και οι ιδιαίτερες καταστάσεις της Αθήνας δημιουργούν το τέλειο πλαίσιο για τη συνέχιση αυτής της έρευνας, με εκτιθέμενα έργα που αποσκοπούν να μεταμορφώσουν την καθημερινή ζωή χρησιμοποιώντας την τεχνολογία, να ενισχύσουν τις ιδέες της αυτο-οργάνωσης, των ανοιχτών διαδικασιών, της νέας οικονομίας, της κατασκευής DIY, ενώ συχνά αποφεύγουν τον τεχνο-φετιχισμό.

Αυτό το νέο πλαίσιο για την Adhocracy είναι αποτέλεσμα σύνδεσης της τρέχουσας πολιτικής και οικονομικής κατάστασης στην Ελλάδα με την ευρύτερη προσέγγιση της διαδικτυωμένης κοινωνίας. Στις μέρες μας, είναι εύκολο να καταλάβουμε πώς έχει διευρυνθεί ο χώρος για την παραγωγή, από το στενό πλαίσιο του εργαστηρίου στο ευρύτερο του δρόμου και της πόλης. Η διαδικασία σχεδιασμού και ο τρόπος που ορίζουμε ένα προϊόν επηρεάζεται όχι μόνο από τις συνθήκες εργασίας, αλλά επίσης από νέες εναλλακτικές παιδαγωγικές μεθόδους. Εστιάζοντας περισσότερο στη διαδικασία παρά στο τελικό αντικείμενο, είναι δυνατό να ανατρέψουμε το οικονομικό σύστημα που βασίζεται στον καταναλωτισμό. Η έκθεση Adhocracy της Αθήνας δεν θα αποκαλύψει μόνο τους τρέχοντες εναλλακτικούς τρόπους της παραγωγικής διαδικασίας και τις κοινωνικο-οικονομικές πραγματικότητες του design, αλλά αποσκοπεί επίσης να κοινοποιήσει απτά αποτελέσματα και μεθοδολογίες, σφαίρες σκέψης και κριτικής κατανόησης της εργασίας, του προϊόντος και της εκπαίδευσης.