Η Adhocracy, ως ερευνητική διαδικασία, εκθέτει παραδείγματα, αλλά πυροδοτεί συγχρόνως μια συζήτηση σχετικά με τα βασικά θέματα που διαρθρώνουν την έκθεση: τους ανθρώπους που κάνουν πράγματα και δημιουργούν τα «κοινά». Κατανοώντας την έκκληση για δράση στο να τεθούν ad-hoc ερωτήματα και απαντήσεις σε τρέχουσες προκλήσεις, το Συμπόσιο αυτό δίνει τον λόγο σε ανθρώπους πεπειραμένους και στους δύο αυτούς τομείς, προκειμένου να συζητηθούν τα κύρια ζητήματα και να αντιπαραβληθούν οι εμπειρίες που βιώθηκαν κατά τη διάρκεια της έκθεσης.
Πέμπτη 18 Ιουνίου
17.00—18.40 / Πρώτη συνεδρία: «Κατασκευή αντικειμένων»
Στη θέση των μεγάλων εργοστασίων ή των γραμμών παραγωγής, το νέο παραγωγικό πρότυπο αξιώνει χώρους εργασίας για αλληλεπίδραση, όπου οι ιδέες πολιτών που έχουν τη σχετική εκπαίδευση ή εμπειρία μπορούν να αναμειχθούν, να διασταυρωθούν γόνιμα και να διαδοθούν. Ο χώρος εργασίας που διαμορφώθηκε για τη συγκεκριμένη έκθεση αποτελεί ένα σαφές παράδειγμα. Σε χρονικό διάστημα δύο μηνών, έχει μεταμορφωθεί σε χώρο δημιουργών, επιτρέποντας δημιουργικές και κριτικές αλληλεπιδράσεις. Ο χώρος έχει δείξει ότι μπορούν να δημιουργηθούν ευπροσάρμοστες συνθήκες για τη δοκιμασία νέων τρόπων δημιουργίας πραγμάτων, για μάθηση και για διασκέδαση· αναφέρουμε, για παράδειγμα, τη διερεύνηση της επικοινωνιακής διάστασης μιας φρατζόλας ψωμιού ή νέα αστικά τεχνουργήματα και λογισμικό που χρησιμοποιούν λογισμικό και υλικό ανοιχτού κώδικα. Ωστόσο, εν μέσω όλου αυτού του hype για τις δυνατότητες του κινήματος των νέων δημιουργών, χρειάζεται επίσης μια κριτική επισκόπηση των διαδικασιών και των προϊόντων που παράγονται. Ποιες είναι οι ενεργειακές ανάγκες για την τροφοδότηση των νέων κατασκευαστικών εργαλείων; Ποιος προμηθεύει τις πρώτες ύλες για την ανάπτυξη των νέων προϊόντων; Τα χρειαζόμαστε όλα αυτά ή μήπως ουσιαστικά πρόκειται για ανούσια πλαστικά προϊόντα; Άραγε παράγουμε καλύτερα πράγματα και, επίσης, καλύτερα απόβλητα;
Αρχιτέκτων, Καθηγητής αρχιτεκτονικού και αστικού σχεδιασμού στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Το 2001 δημιούργησε μαζί με τη Βαρβάρα Χριστοπούλου το γραφείο dragonas christopoulou architects. Σύμβουλος έκδοσης της ετήσιας επιθεώρησης Αρχιτεκτονικά Θέματα (2001-13). Εθνικός επίτροπος και συνεπιμελητής της έκθεσης "Made in Athens" που εκπροσώπησε την Ελλάδα στην 13η διεθνή έκθεση αρχιτεκτονικής -la biennale di Venezia (2012). Έχει επιμεληθεί τις εκθέσεις "Rethink Athens" (2013), "14F/21GR. Νέοι αρχιτέκτονες από τη Γαλλία και την Ελλάδα" (2012) και τη "2η Biennale νέων ελλήνων αρχιτεκτόνων" (1998). Συνεπιμελητής της έκθεσης "Adhocracy Αθήνα" στη Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών (2015). Το τρέχον ερευνητικό και σχεδιαστικό έργο του επικεντρώνεται στους μετασχηματισμούς των ελληνικών πόλεων κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης.
Τεχνοκριτικός, συγγραφέας και επιμελήτρια εκθέσεων, είναι συνιδρύτρια του αρχιτεκτονικού γραφείου μελετών dpr-barcelona, στη Βαρκελώνη. Το έργο της αποτελεί έναν κόμβο που συνδέει διάφορες εκδόσεις και φορείς σχετικά με την αρχιτεκτονική και τη θεωρία. Είναι συνεδκότρια του περιοδικού Quaderns και σύμβουλος του περιοδικού Archis. Υπήρξε βοηθός επιμελήτρια της έκθεσης Adhocracy, που παρουσιάστηκε αρχικά στην Μπιενάλε Design της Κωνσταντινούπολης το 2012 και στη συνέχεια στο New Museum της Νέας Υόρκης (Μάιος 2013) και στο Lime Wharf του Λονδίνου (καλοκαίρι 2013). Είναι συνεπιμελήτρια του τρίτου προγράμματος Think Space, που έχει τη θεματική «Χρήμα»· αυτή την περίοδο επιμελείται την έκθεση Adhocracy Athens στη Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών.
H Αφροδίτη Ψαρρά, PhD, είναι εικαστικός και διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Complutense της Μαδρίτης στον τομέα της Εικόνας, της Τεχνολογίας και του Σχεδιασμού. Το εικαστικό της ενδιαφέρον εστιάζει στην ιδέα της χρήσης της χειρονομίας και του σώματος ως διεπαφές ελέγχου για τη δημιουργία επαυξημένων και διαδραστικών περιβαλλόντων. Τα έργα της περιλαμβάνουν ιδιοκατασκευές, ηλεκτρονικά κεντήματα, wearables, hacking και tinkering συσκευών, δημιουργικό προγραμματισμό και ψηφιακή σύνθεση ήχου μέσα από DIY τεχνικές. Τα τελευταία χρόνια εξερευνά τον κόσμο του physical computing και των ηλεκτρονικών υφασμάτων (e-textiles) ως προσκεκλημένη εκπαιδεύτρια σε πολυάριθμα ιδρύματα στην Ελλάδα και το εξωτερικοό. Η δουλειά της έχει παρουσιαστεί σε μουσεία σύγχρονης τέχνης, όπως στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ) στην Αθήνα και το Bozar στις Βρυξέλλες, καθώς και σε φεστιβάλ τέχνης νέων μέσων, όπως η Ars Electronica στο Λιντς, οι Transmediale και CTM στο Βερολίνο, το ISWC (International Symposium on Wearable Computers) στο Σηάτλ, η MakerFaire στη Ρώμη, το Piksel στο Μπέργκεν κ.ά. Έχει εργαστεί ως μαθητευόμενη στο ερευνητικό κέντρο Disney Research Zurich, σε συνεργασία με το Πολυτεχνείο της Ζυρίχης (ETH), στο τμήμα Wireless Networks and Mobile Computiμεng, πάνω στη δημιουργία wearable technology, physical prototypes και toy hacking, ενώ συμμετείχε στο διεθνές συνέριο νέων τεχνολογιών Siggraph στο Βανκούβερ. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
Η Μαρία Βαρελά εργάζεται ως εικαστικός μέσων και σχεδιάζει εργαστήρια που επιδιώκουν να αναπτύξουν στρατηγικές της συλλογικής παραγωγής. Το 2010 ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στις Διαδραστικές Τέχνες, στο Goldsmiths College του Λονδίνου. Ως εικαστικός, έχει παρουσιάσει τη δουλειά της σε πολυάριθμες εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, σε μουσεία σύγχρονης τέχνης όπως το ΕΜΣΤ στην Αθήνα και το Βozar στις Βρυξέλλες, καθώς και σε φεστιβάλ τέχνης όπως η Media Art Biennale στο Βρότσλαβ, το Siggraph στο Βανκούβερ, η Transmediale στο Βερολίνο, το ISWC (International Symposium on Wearable Computers) στο Σηάτλ, το Piksel στο Μπέργκεν, το Αmber στην Κωνσταντινούπολη, οι Εικαστικοί Διάλογοι (Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών) στην Αθήνα κ.ά. Από το 2010 είναι συνιδρυτικό μέλος και υπεύθυνη καλλιτεχνικού και εκπαιδευτικού προγράμματος της Frown, μιας πλατφόρμας που ασχολείται με την εμπειρική και διαδραστική επαφή του κοινού με το καλλιτεχνικό προϊόν, εστιάζοντας στις δημιουργικές εφαρμογές των νέων τεχνολογιών. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
Ο Τομά Λομμέ (γενν. 1979) είναι ιδρυτής του Intrastructures, ενός ρεαλιστικού, ουτοπικού σχεδιαστικού γραφείου, που χρησιμοποιεί το σχεδιασμό προϊόντων, υπηρεσιών και συστημάτων ως εργαλείο αλλαγής. Είναι επίσης ο εμπνευστής του πρότζεκτ OpenStructures, ενός εφαρμοσμένου σχεδιαστικού πειράματος που διερευνά τη δυνατότητα δημιουργίας ενός μοντέλου σπονδυλωτής κατασκευής, όπου ο καθένας σχεδιάζει για όλους στη βάση ενός κοινού, γεωμετρικού πλέγματος. Παράλληλα με τη δραστηριότητά του ως σχεδιαστής και ερευνητής σχεδιασμού, ο Λομμέ έχει διδάξει στο μεταπτυχιακό τμήμα του ερευνητικού προγράμματος Κοινωνικού Design στην Ακαδημία Design του Αϊντχόβεν και είναι συνιδρυτής του ENSCImatique στην ENSCI (Ανωτάτη Εθνική Σχολή Βιομηχανικής Δημιουργίας) του Παρισιού. Ζει και εργάζεται στις Βρυξέλλες.
Ο Γιώργος Τζιρτζιλάκης είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και καλλιτεχνικός σύμβουλος του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ. Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο του Υπο-νεωτερικότητα και εργασία του πένθους – Η επήρεια της κρίσης στη σύγχρονη ελληνική κουλτούρα.
30′ συζήτηση
18.40—19.20 / Διάλειμμα
Καφές και σοκολάτες
Souzy Tros / Ελένη Χατζηττοφή «Choco Choco Bam Bam» περφόρμανς
19.20—21.00 / Δεύτερη συνεδρία: «Δημιουργία των κοινών»
Η πρακτική των «κοινών» έγινε κεντρική συζήτηση από τότε που αναπτύχθηκαν τα κινήματα των πλατειών (occupy) και επινοήθηκαν τα οργανωμένα δίκτυα αλληλεγγύης. Το συνολικό αποτέλεσμα της ανάδειξης μιας καλλιεργούμενης Μαζικής Διανοητικότητας συλλογικοτήτων και κοινοτήτων δημιουργεί ένα αισιόδοξο μέλλον κοινής ύπαρξης που προσφέρει εναλλακτικούς τρόπους οικονομιών και συνύπαρξης όχι μόνο σε καθεστώς λιτότητας, αλλά και στο ευρύτερο πλαίσιο των παγκόσμιων νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Το design, η αρχιτεκτονική και ο αστικός χώρος συναντούν αυτή τη συζήτηση σε κάθε επίπεδο και κάθε κλίμακα. Μια και η δύναμη της αγοράς είναι πολύ ισχυρή και δεν είναι εφικτό να αποφευχθούν οι κυβερνητικές πολιτικές, το ερώτημα παραμένεις: Πώς είναι δυνατό να αντέξουν και να αναπτυχθούν οι πρακτικές των «κοινών» μας; Ποια είναι η οργάνωση και η ιεραρχία στην πρακτική της δημιουργίας των κοινών; Τις χρειαζόμαστε; Πώς διαφοροποιείται η δημιουργία των κοινών σε ετερογενείς πραγματικότητες διαφορετικών τόπων; Πώς μπορούμε να συζητούμε για τα κοινά ως οντολογική κατηγορία και, συγχρόνως, ως επιστημική κατηγορία; Ποια είναι η θέση που απαιτείται σε νέα εκπαιδευτικά συστήματα;
Αρχιτέκτονας, διδάκτωρ στα Συστήματα και Υλικά Βιοκλιματικής Κατασκευής και συνιδρυτής του dpr-barcelona. Στο έργο του αναζητεί μια θερμοδυναμική προσέγγιση στην αρχιτεκτονική, εστιάζοντας σε κοινωνικά ζητήματα και στην ανταλλαγή ύλης και πληροφοριών σε αστικά περιβάλλοντα. Ερευνά επίσης την εξέλιξη και εφαρμογή των βιοϋλικών στην αρχιτεκτονική. Υπήρξε συνεπιμελητής του Κύκλου Think Space 2013-2104 στο Ζάγκρεμπ και της έκθεσης Adhocracy Athens στη Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών.
Η Pelin Tan είναι κοινωνιολόγος και ιστορικός τέχνης. Έχει κάνει διδακτορικό στην κοινωνικά στρατευμένη τέχνη στον αστικό χώρο και μεταδιδακτορικό στη μεθοδολογία της καλλιτεχνικής έρευνας στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης. Η Tan ερεύνησε χώρους που χρησιμοποιούνταν από καλλιτέχνες και αστική δικαιοσύνη στην Ευρώπη (2004), στην ηπειρωτική Ασία και την Ιαπωνία (2012, 2015). Μαζί με τον Anton Vidokle, συνδιευθύνει τα επεισόδια επιστημονικής φαντασίας 2084, σχετικά με το μέλλον της τέχνης. Είναι μέλος των συλλογικοτήτων βίντεο Artıkişler/videoccupy και του bak.ma, ενός ανοιχτού αρχείου ψηφιακών μέσων για τα πολιτικά κινήματα στην Τουρκία. Η Tan είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Mardin Artuklu της Τουρκίας. Υπό έκδοση είναι η δημοσίευσή της με τίτλο ARAZİ (Sternberg Press, Βερολίνο, 2015).
Η Βαλεντίνα Κάργα, γεννημένη στη Χαλκιδική, είναι καλλιτέχνης με υπόβαθρο στην αρχιτεκτονική, η οποία ζει στο Βερολίνο. Αφού αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας με πτυχίο στην αρχιτεκτονική, συνέχισε με υποτροφία στη Μεταπτυχιακή Σχολή του Πανεπιστημίου Καλών Τεχνών του Βερολίνου (UdK). Στη δουλειά της καταπιάνεται, συχνά μέσα από συνεργατικές δράσεις, με ζητήματα όπως η αυτονομία, η εκπαίδευση, η βιωσιμότητα, η επικοινωνία, το DIY και τα κοινά. Τα πρότζεκτ της ενθαρρύνουν τη συμμετοχή και την ενεργό ανάμειξη, ενώ μερικές φορές καταλήγουν οραματιζόμενα εναλλακτικές για δομές της κοινωνίας, όπως για την οικονομία και τα παιδαγωγικά ιδρύματα. Ανάμεσα σε αυτά τα πρότζεκτ είναι και το Θερινό Σχολείο Εφαρμοσμένης Αυτονομίας στο Βερολίνο, μια ερευνητική πρωτοβουλία με στόχο την καταγραφή της τεχνογνωσίας, αλλά και των κοινωνικών, πολιτικών και συναισθηματικών πτυχών της αυτόνομης κατοίκισης. Η Βαλεντίνα Κάργα είναι επίσης ιδρυτικό μέλος της ομάδας Collective Disaster. Έχει παρουσιάσει έργα της στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Αθήνα, στην Μπιενάλε της Αθήνας και σε μια μεγάλη έκθεση που επιμελήθηκε η Whitechapel Gallery. Αυτή την περίοδο, μαζί με τον Pieterjan Grandry, ετοιμάζουν ένα καινούριο πρότζεκτ στα πλαίσια του προγράμματος εικαστικής έρευνας Vilém Flusser στο Βερολίνο.
Ο Αλεσσάντρο Πέττι είναι αρχιτέκτονας και μελετητής πολεοδομίας, ιδρυτικό μέλος και συν-διευθυντής του DAAR (Ινστιτούτο Αποαποικιακής Αρχιτεκτονικής), ενός αρχιτεκτονικού γραφείου και προγράμματος φιλοξενίας καλλιτεχνών που συνδυάζει τις εννοιολογικές θεωρίες και τις αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις. Παράλληλα με την έρευνα και την πρακτική εξάσκηση, ο Πέττι ασχολείται επίσης με την κριτική παιδαγωγική, ενώ είναι ιδρυτικό μέλος του Campus in Camps, ενός πειραματικού εκπαιδευτικού προγράμματος που φιλοξενείται στον παλαιστινιακό προσφυγικό καταυλισμό Dheisheh στη Βηθλεέμ (www.campusincamps.ps). Ο Πέττι έχει γράψει για την αναδυόμενη χωρική τάξη, που υπαγορεύεται από το υπόδειγμα ασφάλειας και ελέγχου, στο βιβλίο Arcipelaghi e Enclave ([Αρχιπέλαγος και θύλακοι], Bruno Mondadori, Μιλάνο 2007) και, πιο πρόσφατα, συνέγραψε — από κοινού με τα άλλα δύο ιδρυτικά μέλη του DAAR, τη Sandi Hilal και τον Eyal Weizman — το βιβλίο Architecture after Revolution ([Η αρχιτεκτονική μετά την επανάσταση], Sternberg, Βερολίνο 2014), μια πρόσκληση για αναστοχασμό των σημερινών αγώνων για δικαιοσύνη και ισότητα, όχι μόνο μέσα από την ιστορική προοπτική της επανάστασης, αλλά επίσης και από εκείνη της συνεχιζόμενης πάλης για αποαποικιοποίηση.
O αρχιτέκτονας Δημήτρης Παπαλεξόπουλος (γενν. 1953) είναι καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, διευθυντής του Εργαστηρίου Οικοδομικής και διευθυντής του FabLab Athens. Εισηγήσεις του σε συνέδρια και συμμετοχές του σε ερευνητικά προγράμματα αναφέρονται στο χώρο και την τεχνολογία, τη διαμόρφωση τεχνικής σκέψης, καθώς και τις εφαρμογές των τεχνολογιών της πληροφορίας στην αρχιτεκτονική. Το μεταπτυχιακό του μάθημα στην Αρχιτεκτονική έχει ως σημερινό ευρύτερο θεματικό αντικείμενο τον επαναπροσδιορισμό της τοπικότητας στην κοινωνία της πληροφορίας, τον παραμετρικό σχεδιασμό και το σχεδιασμό διάδρασης. Το αρχιτεκτονικό του έργο, στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, περιλαμβάνει νέα κτίρια και ανακαινίσεις ιστορικών και σύγχρονων κτιρίων. Είναι συγγραφέας των βιβλίων Τάκης Ζενέτος, Ψηφιακά οράματα και αρχιτεκτονική (2006, μαζί με την Ελένη Καλαφάτη) και Ψηφιακός Τοπικισμός (2008).
Ο Ben Vickers είναι επιμελητής εκθέσεων, συγγραφέας, ερευνητής, τεχνολογιστής και λουδίτης. Επιμελητής αυτή την περίοδο της σειράς αναθέσεων ψηφιακών έργων της Serpentine Galleries, είναι επίσης συνδιευθυντής του LIMAZULU Project Space, υπότροφος του Near Now και συντονιστής για την ανάπτυξη ανοιχτού κώδικα του unMonastery, ενός νέου κοινωνικού χώρου κοσμικής αντίληψης που υλοποιήθηκε πιλοτικά στη Ματέρα της νότιας Ιταλίας το 2014 και πλέον ετοιμάζεται να αναπαραχθεί σε όλη την Ευρώπη, την περίοδο 2015-16. Στον ελεύθερο χρόνο του, είναι συνεργάτης της κοινωνικής πλατφόρμας EdgeRyders, συμπαρουσιάζει το πρόγραμμα νομαδικών συζητήσεων The Thought Menu και είναι εμπνευστής του πρότζεκτ Open Funerals.